Άγιος Νεκτάριος... Ο Μέγας Άγιος της Ελλάδας του 20ού αιώνα και ισάξιος του Αγίου Παϊσίου, του Αγίου Πορφυρίου του Καυσοκαλυβίτη, του Αγίου Ιακώβου Τσαλίκη και όλων των σύγχρονων Αγίων και Οσίων, που γέννησε η μεγάλη Ορθοδοξία, η Μία Αγία Καθολική και Αποστολική Εκκλησία του Χριστού!
Ιστορικά θέματα-Επιμέλεια:
Πύρινος Λόγιος
Κύρια πηγή:
Ιστότοπος Αγίου Νεκταρίου
Χθές, 9 Νοεμβρίου του 2024, γιορτάσαμε τη μνήμη του μεγίστου Έλληνα, Ανθρώπου και Αγίου Μητροπολίτου Πενταπόλεως Νεκταρίου του Θαυματουργού. Ενός πραγματικού Ανθρώπου του Θεού, από τους πολλούς που η Θεία Χάρη έχρισε ως Ανθρώπους Της, για να φωτίσουν τους Έλληνες και τον κόσμο όλο με το Άγιο Φως της.
Το ιστολόγιο μας, γέρνει το γόνυ ευλαβικά στο σεπτό και αλλοίωτο σώμα του, το οποίο γίνεται κάθε χρόνο τέτοια μέρα, λαϊκό προσκύνημα!
Ο άνθρωπος αυτός, υπήρξε η πεμπτουσία της καρτερίας, της καλωσύνης, του ανθρωπισμού, της αγιότητας. Οι πράξεις και το κήρυγμα του, καθώς και όλο το συγγραφικό του έργο, είναι μια σημαντικότατη παρακαταθήκη για όλους εμάς τους Χριστιανούς, η οποία είναι βάλσαμο στις καρδιές μας, ετούτες τις μαύρες μέρες που ζούμε.
Ας κάνουμε λοιπόν μια μικρή ανασκόπηση του βίου του, ως ελάχιστο δείγμα ευγνομωσύνης στην Αγιότητα του και στο μεγαλείο του.
Η γέννηση και τα παιδικά χρόνια του Αγίου Νεκταρίου στη Σηλυβρία
Ο Άγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως γεννήθηκε την Τρίτη 1 Οκτωβρίου του 1846 στην Σηλυβρία της Τουρκοκρατούμενης Θράκης.
Οι γονείς του -Δήμος (Δημοσθένης) και Μπαλού (Βασιλική) Κεφαλά- ήταν ευσεβείς και φτωχοί. Ο πατέρας του καταγόταν από τα Ιωάννινα, ναυτικός στο επάγγελμα, και η μητέρα του καταγόταν από την Σηλυβρία.
Ο Άγιος ήταν το πέμπτο παιδί της οικογένειας και είχε πέντε ή έξη αδέρφια: τον Δημήτριο, τον Γρηγόριο, τη Σμαράγδα, τη Σεβαστή, τη Μαριώρα και τον Χαραλάμπη. Το όνομα και η ύπαρξη του Χαραλάμπη εμφανίζονται στην διαθήκη του Αγίου. Κάποιες όμως πηγές τον θέλουν να μην είναι αδερφός του Αγίου αλλά να αντικατέστησε τον Άγιο ως διδάσκαλος στο χωριό Λιθί της Χίου.
Κατά την βάπτιση του Αγίου, του δόθηκε το όνομα Αναστάσιος.
Τα πρώτα γράμματα μαζί με χριστιανικές διδαχές τα έλαβε από την μητέρα του. Στη Σηλυβρία τελείωσε το δημοτικό και το σχολαρχείο. Ήταν ένα ευφυέστατο παιδί με πολύ καλή μνήμη, που έδειξε την διδασκαλική και θεολογική του κλίση από πολύ νωρίς.
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι σε ηλικία μόλις επτά ετών, έραβε φύλλα χαρτιού μεταξύ τους με σκοπό να φτιάξει βιβλία, για να γράψει σε αυτά τα λόγια του Θεού, όπως ο ίδιος είχε πει στην μητέρα του.
Ο Άγιος Νεκτάριος στην Κωνσταντινούπολη
Μετά την αποφοίτησή του από το Σχολαρχείο, μετανάστευσε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί εργάστηκε σε ένα καπνοπωλείο, τόσο για να βοηθήσει οικονομικά την οικογένεια του όσο και για να μπορέσει να συνεχίσει τις σπουδές του.
Εκείνο τον καιρό άρχισε να μελετά και να συλλέγει ρητά και αποφθέγματα Αγίων Πατέρων και κλασικών Ελλήνων φιλοσόφων. Το υλικό αυτό αποτέλεσε το δίτομο βιβλίο «Ιερών και φιλοσοφικών λογίων θησαύρισμα», που εξέδωσε τελικά το 1895. Αυτά τα ρητά και αποφθέγματα τα συγκέντρωνε όχι μόνο για δική του χρήση, αλλά και για να μπορέσει να τα μεταφέρει στους συνανθρώπους του ώστε να τους ωφελήσει.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της πλευράς του χαρακτήρα του, είναι ότι έγραφε κάποια από αυτά στις χάρτινες καπνοσακούλες του καπνοπωλείου, ώστε να τα διαβάσουν και να ωφεληθούν όσοι τις χρησιμοποιούσαν. Η πρακτική αυτή δε, έλυνε προσωρινά και το πρόβλημα της δημοσίευσης τους από εκείνον, ελλείψει χρηματικών πόρων.
Πριν ακόμα συμπληρώσει το 20ο έτος της ηλικίας του, προσελήφθη ως παιδονόμος στο, εν Κωνσταντινούπολη, σχολείο του Μετοχίου του Παναγίου Τάφου. Διευθυντής του σχολείου αυτού ήταν ο θείος του -από την πλευρά της μητέρας του- Αλέξανδρος Τριανταφυλλίδης. Εκεί συνέχισε τις σπουδές του, ενώ ταυτόχρονα εργαζόταν διδάσκοντας τις μικρότερες τάξεις.
Την ίδια περίοδο έλαβε χώρα και το πρώτο θαύμα του Αγίου Νεκταρίου. Ενώ βρισκόταν σε ιστιοφόρο και ταξίδευε για να πάει από την Κωνσταντινούπολη στην ιδιαίτερη πατρίδα του -για να εορτάσει μαζί με την οικογένεια του τα Χριστούγεννα- έπιασε μεγάλη τρικυμία. Με την παραίνεση και τις προσευχές όμως του Αγίου, το πλοίο κατάφερε να φτάσει στον προορισμό του και έτσι γλύτωσαν την ζωή τους όσοι επέβαιναν σε αυτό.
Ο Άγιος Νεκτάριος στη Χίο
Μετά την Κωνσταντινούπολη ήρθε η σειρά της Χίου να φιλοξενήσει τον Άγιο Νεκτάριο. Τα πρώτα χρόνια εκεί, εργάστηκε ως δημοδιδάσκαλος στο χωριό Λιθί, ενώ παράλληλα κήρυττε σε Ιερούς ναούς της περιοχής.
Μετά όμως την πάροδο επτά ετών, εισήλθε ως δόκιμος μοναχός στην «Νέα Μονή», της Χίου, σε ηλικία 27 ετών. Τρία χρόνια αργότερα έγινε μοναχός (στις 7 Νοεμβρίου 1876) και έλαβε το όνομα Λάζαρος.
Ως διακόνημα, εκτελούσε τα καθήκοντα του γραμματέα της μονής.
Λίγους μήνες αργότερα (στις 15 Ιανουαρίου 1877) χειροτονήθηκε ιεροδιάκονος από τον τότε Μητροπολίτη Χίου, Γρηγόριο. Κατά την χειροτονία του, ήταν που έλαβε το όνομα Νεκτάριος.
Το ίδιο έτος έφυγε από την Νέα Μονή με άδεια και πήγε στην Αθήνα για να συνεχίσει τις σπουδές του. Αξίζει σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε ότι τα έξοδα των σπουδών αυτών, κάλυψαν οι αδερφοί Χωρέμη -ο Ιωάννης και ο Δημοσθένης Χωρέμης.
Στο νησί της Χίου επέστρεψε μετά από τρία έτη, έχοντας στις αποσκευές του το πτυχίο του Γυμνασίου.
Ο Άγιος Νεκτάριος στην Αλεξάνδρεια και στην Αθήνα
Στα τέλη του Σεπτέμβρη του 1882, ο Άγιος Νεκτάριος, μετέβη στην Αλεξάνδρεια όπου παρουσιάστηκε στον Πατριάρχη Σωφρόνιο. Σε εκείνον εξέθεσε την επιθυμία του να συνεχίσει τις σπουδές του, δίνοντας του μάλιστα και μια συστατική επιστολή από τον Ηγούμενο της Νέας Μονής, Νικηφόρο.
Ο Σωφρόνιος όντως τον βοήθησε, αναλαμβάνοντας το Πατριαρχείο ένα μέρος από τα έξοδα των σπουδών, τα υπόλοιπα τα κάλυψαν οι αδερφοί Χωρέμη. Του έθεσε όμως ένα και μοναδικό όρο: μετά το πέρας των σπουδών του, έπρεπε να επιστρέψει στην Αλεξάνδρεια και να εργαστεί για το Πατριαρχείο.
Έτσι ο Άγιος Νεκτάριος, πήρε για άλλη μια φορά τον δρόμο για την Αθήνα όπου γράφτηκε στην Θεολογική Σχολή Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε τρία χρόνια αργότερα. Στην Θεολογική Σχολή διδάχθηκε: Δογματική, Ηθική, Παλαιά Διαθήκη, Εβραϊκά, Καινή Διαθήκη, Ποιμαντική, Πατρολογία, Χριστιανική Αρχαιολογία, Κατηχητική, Συμβολική και Ιστορία Δογμάτων.
Την περίοδο των σπουδών του υπηρέτησε και ως διάκονος στους ιερούς ναούς: της Αγίας Ειρήνης (Αιόλου), της Παντάνασσας (Μοναστηράκι) και του Αγίου Νικολάου (Πευκάκια).
Ο Άγιος Νεκτάριος Πρεσβύτερος και κατόπιν Μητροπολίτης
Ήταν τέλη του 1885 ή αρχές του 1886, όταν επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια έχοντας τελειώσει τις σπουδές του στην Θεολογική Σχολή Αθηνών. Φτάνοντας εκεί ανέλαβε αμέσως καθήκοντα ιεροκήρυκα.
Στις 23 Μαρτίου του 1886 χειροτονήθηκε Πρεσβύτερος στον Ναό του Αγίου Σάββα από τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας. Τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου ανήλθε στο αξίωμα του Αρχιμανδρίτη. Εργάστηκε ως γραμματέας του Πατριαρχείου και κατόπιν ως Πατριαρχικός Επίτροπος στο Κάιρο.
Τον Ιανουάριο του 1889 ο Πατριάρχης Σωφρόνιος, αναγνωρίζοντας την αξία του Αγίου Νεκταρίου και βλέποντας την αγάπη με την οποία τον περιέβαλαν οι πιστοί, τον χειροτόνησε Μητροπολίτη Πενταπόλεως*.
Ο Άγιος ασκούσε τα καθήκοντα του με ζήλο και υποδειγματικό τρόπο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, το ποίμνιο του να τον αγαπά όλο και περισσότερο. Στον αντίποδα όμως, κάποιοι στο Πατριαρχικό περιβάλλον άρχισαν να τον συκοφαντούν. Ζήλευαν βλέπετε την αγάπη που του είχαν οι χριστιανοί, αλλά και το μεγαλείο του χαρακτήρα του.
Οι συκοφάντες έριξαν τους σπόρους τους, κι εκείνοι βρήκαν γόνιμο έδαφος στον υπερήλικο Πατριάρχη και φύτρωσαν. Αποτέλεσμα; Να αφαιρεθούν από τον Άγιο Νεκτάριο τα αξιώματα του, και να του επιτραπεί μόνο να διαμένει στο δωμάτιο του, χωρίς να μπορεί να κινείται στην περιοχή του Καΐρου και στις γύρω κωμοπόλεις.
Οι συκοφάντες όμως δεν έμειναν ικανοποιημένοι. Συνέχισαν το βδελυρό τους έργο και έτσι, στις 11 Ιουλίου του 1890 εξεδόθη από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας «απολυτήριο», με το οποίο υποχρέωναν τον Άγιο να εγκαταλείψει την Αίγυπτο, παρόλο που εκείνος είχε συμμορφωθεί απόλυτα και χωρίς διαμαρτυρίες στις εντολές του Σωφρόνιου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το «απολυτήριο» δεν ήταν σύμφωνο με τους κανόνες της Εκκλησίας, μιας και δεν έγινε εκκλησιαστική δίκη. Επίσης παράτυπα και αδίκως, δεν του καταβλήθηκαν οι μισθοί που του χρωστούσε το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας. Μισθοί, από την μέρα που χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Πενταπόλεως, έως και την ημέρα που τον ανάγκασαν να αποχωρήσει από την Αίγυπτο.Έτσι ο Άγιος Νεκτάριος πήρε για τρίτη φορά τον δρόμο προς την Αθήνα. Οι συκοφάντες -δυστυχώς- είχαν πετύχει το στόχο τους.
Από την στιγμή που έφτασε στην ελληνική πρωτεύουσα, άρχισε να αναζητά κάποια θέση που θα του επέτρεπε να προσφέρει ξανά τις υπηρεσίες του στους ανθρώπους. Τελικά, μετά από ένα δύσκολο χρόνο, λόγω της άσχημης οικονομικής του κατάστασης, διορίστηκε από την Εκκλησία της Ελλάδος ιεροκήρυκας Ευβοίας, στις 15 Φεβρουαρίου του 1891.
Κοντά στους εκεί χριστιανούς έμεινε δυόμιση χρόνια, έως τον Αύγουστο του 1893, όπου μετατέθηκε στο νομό Φθιώτιδος και Φωκίδος. Στην νέα του αυτή θέση παρέμεινε όμως, μόλις μισό χρόνο.
Ο Άγιος Νεκτάριος διευθυντής στην Ριζάρειο
Το ήθος του, ο εξαίσιος χαρακτήρας του, η ευσέβεια του, αλλά και οι πράξεις του, έκαναν το ποίμνιο του να τον αγαπά σαν πατέρα και την φήμη του να εξαπλώνεται συνεχώς. Όταν αυτή η φήμη έφτασε στα αρμόδια “αυτιά”, στην Αθήνα, αποφασίστηκε ο Άγιος Νεκτάριος να διοριστεί διευθυντής της Ριζαρείου σχολής.
Η θητεία του εκεί ξεκίνησε τον Μάρτιο του 1894.
Στην διεύθυνση της Ριζαρείου παρέμεινε για 14 ολόκληρα χρόνια. Στο διάστημα αυτών των ετών έδωσε νέα πνοή στο ίδρυμα και βοήθησε στην εκπαίδευση και την ανάδειξη πλήθους κληρικών και επιστημόνων.
Παράλληλα συνέχισε -με μεγαλύτερη μάλιστα ένταση- το συγγραφικό του έργο. Μια ασχολία που τον συνόδευε από τα νεανικά του χρόνια και που χάρισε σε εμάς πνευματικούς θησαυρούς γεννημένους στο μυαλό και την ψυχή του Αγίου Νεκταρίου.
Τις περισσότερες ώρες της ημέρας εργαζόταν για τις ανάγκες της σχολής και τον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο του τον μοίραζε στην προσευχή, στην μελέτη, στην συγγραφή και στην αγαπημένη του ασχολία: την φροντίδα λουλουδιών και δέντρων.
Κατά την διάρκεια των θερινών διακοπών της σχολής, το καλοκαίρι του 1898, ο Άγιος Νεκτάριος επισκέφθηκε το Άγιο Όρος, όπου και περιόδευσε στις εκεί μονές για σχεδόν δύο μήνες. Στο διάστημα αυτό μελέτησε εκτενώς τα χειρόγραφα στις βιβλιοθήκες των μονών, προς αναζήτηση υλικού για τις επιστημονικές εργασίες του.
Παράλληλα με τα καθήκοντα του διευθυντού της Ριζαρείου, συνέδραμε όσους είχαν ανάγκη σε πνευματικό αλλά και υλικό επίπεδο. Η έντονη σωματική και πνευματική δράση εκείνων των ετών, έδρασε αρνητικά την υγεία του Αγίου, ο οποίος αρρώσταινε όλο και πιο συχνά.
Τότε ήταν που στο μυαλό του γεννήθηκε η ιδέα της επιστροφής στον μοναστικό βίο και ζήτησε από την Νέα Μονή Χίου το απολυτήριο του, ώστε να μπορέσει να μονάσει όπου ήθελε. Το εν λόγω απολυτήριο εστάλη από την Νέα Μονή στον Άγιο Νεκτάριο στις 24 Νοεμβρίου του 1900.
Το πρώτο λιθαράκι για τη Μονή στην Αίγινα
Όταν κάποια στιγμή ο Άγιος γνωρίστηκε με την Χρυσάνθη Στρογγυλού (μετέπειτα Ηγουμένη Ξένη), μια τυφλή και ευσεβή γυναίκα, μπήκε το πρώτο λιθαράκι για την δημιουργία της μονής στην Αίγινα.
Η Χρυσάνθη μαζί με μερικές ακόμα γυναίκες, επιθυμούσαν να μονάσουν και αναζητούσαν ένα πνευματικό οδηγό, τον οποίο βρήκαν στο πρόσωπο του Αγίου Νεκταρίου. Με παραίνεση του, άρχισαν να αναζητούν τόπο για την δημιουργία ενός μοναστηριού. Τελικά κατέληξαν σε μια ερειπωμένη μονή -αφιερωμένη στη Ζωοδόχο Πηγή και διαλυμένη από το 1834 με διάταγμα των Βαυαρών- στην Αίγινα.
Όταν επισκέφθηκε και ο Άγιος τον τόπο εκείνο, αποφασίστηκε να επισκευαστούν τα παλαιά κτήρια της μονής και να ξανατεθεί το μοναστήρι σε λειτουργία. Οι εργασίες για τον σκοπό αυτό ξεκίνησαν το 1904. Η μονή θα ήταν αφιερωμένη στην Αγία Τριάδα.
Ο Άγιος από την Αθήνα -ήταν ακόμα διευθυντής στην Ριζάρειο- καθοδηγούσε τις μοναχές και όποτε έβρισκε χρόνο επισκεπτόταν την μονή, στην οποία έμελλε να περάσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του.
Μετά από τέσσερα χρόνια αποφάσισε να αποσυρθεί στο μοναστήρι της Αίγινας και να ασχοληθεί με την οργάνωση του και την πνευματική καθοδήγηση των καλογριών που το στελέχωναν. Για τον λόγο αυτό, υπέβαλε την παραίτηση του στο διοικητικό συμβούλιο της Ριζαρείου στις 7 Φεβρουαρίου του 1908.
Η παραίτηση έγινε δεκτή από το συμβούλιο, το οποίο τον συνταξιοδότησε -ως ελάχιστη αναγνώριση του έργου του- με το σημαντικό για την εποχή εκείνη ποσό, των 250 δραχμών το μήνα.
Εγκατάσταση στη Μονή της Αγίας Τριάδας στην Αίγινα
Στη μονή της Αγίας Τριάδας εγκαταστάθηκε, ο Άγιος Νεκτάριος, μετά το Πάσχα του ιδίου έτους, μιας και παρέμεινε στην θέση του διευθυντή της Ριζαρείου, μέχρι να βρεθεί αντικαταστάτης του.
Με δικά του έξοδα έκτισε μια μικρή οικία, πλησίον αλλά εκτός της μονής, στην οποία θα κατοικούσε.
Αξιοσημείωτο είναι, ότι έλαβε ενεργά μέρος στο κτίσιμο, κουβαλώντας χώμα ή λάσπη και σκάβοντας, βοηθώντας τους τεχνίτες.
Ποτέ, σε όλη του τη ζωή, δεν θεώρησε κάποια εργασία ανάξια του. Πάντα έκανε ότι περνούσε από το χέρι του, με ιδιαίτερη χαρά, ζήλο και ταπεινοφροσύνη!
Μια υπόθεση, στην οποία αφιέρωσε κόπο και χρόνο. ήταν αυτή της επίσημης αναγνώρισης της Μονής από την Εκκλησία της Ελλάδος. Αναγνώριση που τελικά επιτεύχθηκε τέσσερα χρόνια μετά την κοίμηση του, και ανακοινώθηκε στις μοναχές με επιστολή του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου, στις 15 Μαΐου του 1924.
Νοσηλεία του Αγίου Νεκταρίου στο Αρεταίειο
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Άγιος Νεκτάριος έπασχε από χρόνια προστατίτιδα, η οποία του δημιουργούσε αφόρητους πόνους. Τελικά συμφώνησε στις συστάσεις των γιατρών και ήρθε στην Αθήνα στο Αρεταίειο νοσοκομείο.
Εκεί νοσηλεύτηκε -στον 2ο θάλαμο του 2ου ορόφου (ήταν θάλαμος Γ θέσης: απορίας)- για δύο σχεδόν μήνες. Στο πλευρό του, καθ’ όλη την διάρκεια της νοσηλείας του, ήταν συνεχώς -και εναλλάσσονταν σε βάρδιες- οι μοναχές Ευφημία και Αγαπία.
Τελικά γύρω στα μεσάνυχτα της 8ης προς 9ης Νοεμβρίου του 1920 ανεχώρησε για τους Ουρανούς, σε ηλικία 74 ετών.
Όσα ακολούθησαν την κοίμηση του Αγίου Νεκταρίου
Το σκήνωμα του Αγίου Νεκταρίου μεταφέρθηκε στην Αίγινα. Από το λιμάνι μέχρι την Μονή της Αγίας Τριάδας, το μετέφεραν στα χέρια τους οι πιστοί. Όλο το νησί θρηνούσε, μα περισσότερο απ’ όλους οι μοναχές που έχασαν τον Πατέρα και Οδηγό τους.
Αξίζει να σημειωθεί πως το ιερό του σκήνωμα, είχε αρχίσει ήδη να αναδίδει ευωδία. Η ταφή του, έγινε στο προαύλιο της Μονής δίπλα στο αγαπημένο του πεύκο.
Όταν μετά από έξη μήνες άνοιξαν το μνήμα για να τοποθετηθεί μια επιτύμβια πλάκα -δωρεά της Ριζαρείου- το σκήνωμα του εξακολουθούσε να ευωδιάζει χωρίς να παρουσιάζει το παραμικρό σημάδι αλλοίωσης.
Ενάμιση χρόνο αργότερα το μνήμα ξανανοίχτηκε και το ιερό σκήνωμα του εξακολουθούσε να παραμένει άφθαρτο και ευωδιάζον. Το ίδιο συνέβη και τρία χρόνια μετά την κοίμηση του. Συνολικά το σκήνωμα του παρέμεινε σε αυτή την κατάσταση για είκοσι ολόκληρα χρόνια!
Τριάντα δύο χρόνια, δε, μετά την κοίμηση του έγινε η ανακομιδή των λειψάνων του, στις 2 Σεπτεμβρίου του 1953, από τον Μητροπολίτη Προκόπιο.
Η επίσημη αναγνώριση του, ως Αγίου της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, έγινε το 1961 με Πατριαρχική Συνοδική Πράξη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Τότε καθορίστηκε και η 9η Νοεμβρίου ως ημέρα εορτής του Αγίου Νεκταρίου.
Η Τέχνη για τον Άγιο Νεκτάριο
Ο κινηματογράφος, ήταν και η Τέχνη που τίμησε τον Άγιο Νεκτάριο. Στα 1969-70, ο παραγωγός Τζέιμς Πάρις, λόγω της περιορισμένης υφής θεματολογίας που επέτρεπε τότε το Συμβούλιο Κινηματογραφίας (Λογοκρισία), είχε την ιδέα να γυριστεί μια ταινία που θα είχε ως θέμα της ένα σενάριο με θρησκευτικό υπόβαθρο. Τότε μια μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου λάτρευε τον νέο Άγιο Νεκτάριο, που αγιοποιήθηκε το 1961 και ήταν ξακουστός σε όλη την Ελλάδα λόγω των θαυμάτων που έκανε.
Παρήγγειλε λοιπόν ένα σενάριο στη φίλη του Κική Σεγδίτσα, μια δημοσιογράφο του καλλιτεχνικού ρεπορτάζ του περιοδικού "Ρομάντζο", που να κινείται γύρω από τον βίο του Αγίου Νεκταρίου και με τίτλο "Αγιος Νεκτάριος, ο προστάτης των φτωχών". Βεβαίως, σύμφωνα με το σενάριο, ...φτωχός στην ταινία δεν υπήρχε που να είχε ανάγκη από την μέριμνα του Αγίου, απλά ο πηχυαίος τίτλος ήταν ο...κράχτης για την προσέλκυση κοινού.
Το φίλμ, ήταν καθαρά εμπορικό και κινούνταν στα πλαίσια των μελό ταινιών της δεκαετίας του '60-'70 και φυσικά δεν είχε καμμιά σχέση με τον βίο του Αγίου, αλλά με τα...θαύματα του. Ο Τζέιμς Πάρις, δεν θεώρησε ότι θα μπορούσε να διαθέσει περισσότερα από τα τετριμμένα budget που διέθετε για τέτοιες ταινίες, οπότε η ιστορία της Σεγδίτσα θα έπρεπε να είναι περιορισμένη.
Τη σκηνοθεσία ανέλαβε ο Γρηγόρης Γρηγορίου, ένας βετεράνος επαγγελματίας του νεορεαλιστικού κινηματογράφου που είχε βραβευτεί σε διεθνή φεστιβάλ με την ταινία του "Πικρό Ψωμί", αλλά δεν ήταν ουσιαστικά δική του ταινία. Ήταν απλά μια...παραγγελία και περιορίστηκε στον ρόλο του απλού director.
To στόρυ της ταινίας είχε να κάνει με έναν ατομικό επιστήμονα του "Δημόκριτου", τον Τάσο Μαντά, έναν απόλυτα άθεο που πίστευε μόνο στην επιστήμη του. Ο Μαντάς είναι παντρεμένος κρυφά από τους γονείς του με μια νεαρή χορεύτρια, η οποια πάσχει από σκλήρυνση κατά πλάκας. Την ίδια περίοδο, σε ένα εκκλησάκι στην Αίγινα, συμβάινουν κάποια υπερφυσικά γεγονότα με έναν άγνωστο προς τους ενορίτες παπά.
Ο νεαρός επιστήμονας πηγαίνει εκεί επειδή είναι και ο τόπος καταγωγής του και ζει από κοντά τα ανεξήγητα αυτά περιστατικά. Η κατάκοιτη σύντροφος του επιστήμονα όμως, μέσα στην απελπισία της, διαβάζει τον βίο του Αγίου Νεκταρίου και η πίστη της αφυπνίζεται, όπως κι εκείνη του άντρα της.
Τελικά εγχειρίζεται και θεραπεύεται.
Μ' άλλα λόγια, ένα σενάριο για τους συνοικιακούς κινηματογράφους, κακογυρισμένο, με άθλια μουσική υπόκρουση και με ηθοποιούς, μάλλον αδιάφορους. Ο μόνος που διασώζεται, είναι ο Ανδρέας Μπάρκουλης που υποδύεται τον Τάσο Μαντά, ενώ η Βέρα Κρούσκα που υποδύεται την άρρωστη γυναίκα του, απλά θεατρινίζει. Το αποτέλεσμα ήταν να καταλάβει την 64η θέση στις Α' Προβολές και συγκέντρωσε ένα κοινό χαμηλής υποστάθμης, ανάξια του ύψους και της υφής μιας μεγάλης προσωπικότητας της σύγχρονης Ορθοδοξίας.
Για την ιστορία, να αναφέρω ότι εκτός του Ανδρέα Μπάρκουλη και την Βέρα Κρούσκα, το υπόλοιπο κάστ συμπλήρωσαν οι Γιώτα Σοϊμήρη και ο Στέφανος Στρατηγός, ενώ τον ρόλο του νεαρού Αγίου Νεκταρίου ενσαρκώνει ο Χρήστος Πολίτης.
Αξίζει να προσθέσω πως ένα χρόνο αργότερα, σε συνέντευξη του στο περιοδικό "Θεάματα", ο Τζέιμς Πάρις αποκηρύσσει την ταινία, λέγοντας ότι "επρόκειτο για μια απέλπιδα προσπάθεια να βγάλω λίγα χρήματα, γιατί η λογοκρισία δεν μου έδωσε άδεια προβολής για τρείς ταινίες που ετοίμαζα".
Η δεύτερη και πιο σημαντική μέχρι τώρα προσπάθεια καταγραφής του βίου του Αγίου Νεκταρίου, γίνεται από την Αμερικανοσέρβα σκηνοθέτιδα Γιελένα Πόποβιτς και την εταιρία SIMEON ENTERTAINMENT, όπου σε συνεργασία με τη Μονή Βατοπεδίου, το Ίδρυμα "Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής" (που είναι παράλληλα και παραγωγός της σειράς "Αγιος Παΐσιος" του MEGA) και την Ιερά Μητρόπολη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, γυρίζει σε δικό της σενάριο την ταινία "Ο Άνθρωπος του Θεού", η οποία συγκλόνισε το ελληνικό κοινό και γέμισε ασφυκτικά τις αίθουσες, όπου κι αν προβλήθηκε.
Η Πόποβιτς, έμπειρη σκηνοθέτιδα και ηθοποιός (γύριζε κυρίως ντοκυμαντέρ με θρησκευτικά θέματα) και βαθιά θρησκευόμενη, μελέτησε ενδελεχώς τον βίο του Αγίου (ο οποίος λατρεύεται επίσης στη Σερβία) και δημιούργησε μια ταινία, που συγκίνησε εκτός την Ελλάδα και όλη την Ορθόδοξη Ευρώπη.
Η ταινία ακολουθεί τον βίο του Αγίου Νεκταρίου από την Αίγυπτο, λιγό μετά την χειροτονία του ως Μητροπολίτης Πενταπόλεως, μέχρι τον θάνατο του στην Αίγινα.
Η ταινία τιμήθηκε με το βραβείο Κοινού στο Διεθνές Φεστιβάλ Μόσχας, ενώ οι κριτικοί στην Ελλάδα την...κατακρεούργησαν στο σύνολο τους, με ...άνωθεν εντολές ασφαλώς. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ενώ η ταινία έκανε πρεμιέρα στους κινηματογράφους μέσα στη δυστοπική περίοδο της "πανδημίας" (25 Απριλίου 2021), το ελληνικό κοινό πλημμύρισε τις αίθουσες, με αποτέλεσμα την πρώτη εβδομάδα προβολής της να συλλέξει 62.000 εισιτήρια και στρογγυλοκάθισε στην πρώτη θέση του ελληνικού box office για πέντε ολόκληρες εβδομάδες. Συνολικά, έκοψε 285.000 εισιτήρια και γίνεται η τρίτη εμπορικότερη ταινία στην Ελλάδα, την περίοδο 2021-2022.
Ο Άρης Σερβετάλης, πρώην ηθοποιός σε κωμικές σειρές, δίνει μια συγκλονιστική ερμηνεία στο ρόλο του Αγίου Νεκταρίου, ο οποίος παραδέχθηκε πως ο Άγιος που υποδύθηκε, τον οδηγούσε μέσα του και τον "εξουσίαζε" καθ' όλη τη διάρκεια των γυρισμάτων. Αξίζει να σημειωθεί πως ο Σερβετάλης, τα προηγούμενα χρόνια, είχε γυρίσει στην Ορθοδοξία ψυχή τε και σώματι, απαρνούμενος κάθε είδος ζωής που έκανε μέχρι εκείνη τη στιγμή.
Κλασσικό δείγμα ενός χαμένου ανθρώπου, που ξαφνικά βρίσκει τον Θεό και γίνεται ένα με εκείνον.
*Πεντάπολις: Η περιοχή της Κυρηναϊκής (παραθαλάσσιο μέρος της Λιβύης) όπου περιελάμβανε πέντε πόλεις οι οποίες ήταν αποτέλεσμα του ελληνικού αποικισμού. Αυτές ήταν: η Βάρκη (σημερινή Αλ Μαρτζ), οι Ευσπερίδες (αργότερα Βερενίκη, σημερινή Βεγγάζη), η Ταύχειρα (αργότερα Αρσινόη, σημερινή Τόκρα), η Κυρήνη και η Απολλωνία (σημερινό Σούσαχ), το λιμάνι της Κυρήνης. Η Κυρηναϊκή ανήκε στο βασίλειο των Πτολεμαίων της Αιγύπτου και αργότερα περιήλθε στην κατοχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και μετά τον διαχωρισμό της σε Δυτική και Ανατολική, περιήλθε στην Ανατολική Ελληνική Ρωμαική Αυτοκρατορία της Κων/πολης μέχρι τα μέσα του 7ου αιώνα, όπου περιήλθε στο βασίλειο των Αράβων όπου και εξισλαμίστηκε. Το Πατριαρχείο της Αλεξάνδρειας, ακόμη και σήμερα διατηρεί Μητρόπολη Πενταπόλεως εκεί με έδρα την Τρίπολη της Λιβύης.
Comentarios