Σαν Σήμερα το μέγα Θαύμα της Υπέρμαχου Στρατηγού!

Σαν σήμερα, την 7η-8η Αυγούστου του 626 μ.Χ, οι στρατοί των Αβάρων και των Περσών εγκαταλείπουν την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης! Η Υπέρμαχος Στρατηγός, φόρεσε εκείνη την ημέρα τα γαλόνια της!

Ιστορική επιμέλεια/ Απόδοση στην νεοελληνική: Πύρινος Λόγιος

Το έτος 626, και ενώ ο Αυτοκράτορας Ηράκλειος ηγείτο εκστρατείας του βυζαντινού στρατού κατά των Περσών, η Κωνσταντινούπολη πολιορκήθηκε αιφνιδίως από τους Αβάρους.

Γνωρίζοντας την απουσία του στρατού, οι Άβαροι απέρριψαν κάθε πρόταση εκεχειρίας και την 6η Αυγούστου κατέλαβαν την Παναγία των Βλαχερνών. Μέγα λάθος!

Σε συνεργασία με τους Πέρσες, τη νύχτα της 7ης προς 8η Αυγούστου, ετοιμάζονταν για την τελική επίθεση, ενώ ο Πατριάρχης Σέργιος περιέτρεχε τα τείχη της Πόλης με την εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας και ενεθάρρυνε το λαό στην αντίσταση.

Τη νύχτα εκείνη, φοβερός ανεμοστρόβιλος, που αποδόθηκε σε θεϊκή αρωγή, δημιούργησε τρικυμία και κατέστρεψε τον εχθρικό στόλο, ενώ αντεπίθεση των αμυνόμενων προξένησε τεράστιες απώλειες στους Αβάρους και τους Πέρσες, οι οποίοι αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία και να αποχωρήσουν άπρακτοι.

Έτσι λοιπόν, η Πόλη είχε σωθεί από τη μεγαλύτερη ως τότε απειλή της ιστορίας της. Ο λαός, θέλοντας να πανηγυρίσει τη σωτηρία του, την οποία απέδιδε σε συνδρομή της Θεοτόκου, συγκεντρώθηκε στο Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών.

Τότε, κατά την παράδοση, όρθιο το πλήθος έψαλε τον από τότε λεγόμενο «Ακάθιστο Ύμνο» στην Παναγία, αποδίδοντας τα «νικητήρια» και την ευγνωμοσύνη του «τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ».

Κατά την επικρατέστερη άποψη, δεν ήταν δυνατό να συνετέθη ο ύμνος σε μία νύκτα. Άρα, μάλλον είχε συντεθεί νωρίτερα και μάλιστα θεωρείται ότι ψαλλόταν στο συγκεκριμένο ναό στην αγρυπνία της 15ης Αυγούστου κάθε έτους. Απλώς, εκείνη την ημέρα ο ύμνος εψάλη «ὀρθοστάδην», ενώ αντικαταστάθηκε το ως τότε προοίμιο («Τὸ προσταχθὲν μυστικῶς λαβὼν ἐν γνώσει») με το ως σήμερα χρησιμοποιούμενο «Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια», το οποίο έδωσε τον δοξολογικό και εγκωμιαστικό τόνο στον ως τότε διηγηματικό και δογματικό ύμνο.

*Η Εκκλησία μας εορτάζει αυτό το γεγονός την 7η Αυγούστου ως: Ανάμνηση της διασώσεως παρά Χριστού τη μεσιτεία της Θεοτόκου εκ των από ξηράς και θαλάσσης κυκλωσάντων την Πόλιν αθέων εχθρών. Η επιδρομή αυτή των Περσών δεν αναφέρεται από τον Άγιο Νικόδημο, την αναφέρουν όμως αρκετοί Κώδικες.

Εδώ παραθέτουμε ακριβώς τα γραφόμενα στον Λαυρωτικό Κώδικα Ι 73.

Τη αύτη ήμερα (ζ’ Αυγούστου) μνήμην έπιτελούμεν της υπέρ λόγον και παρά πάσαν ελπίδα δωρήθείσης ημίν τελείας βοηθείας παρά Χριστού του αληθινού Θεού ημών κατά των πανταχόθεν δια τε γης και θαλάσσης κυκλωσάντων ημάς άθεων εχθρών, μεσιτευσάσης την σωτηρίαν της θεοφύλακτου ταύτης και βασιλίδος πόλεως της ασπόρως Αυτόν τεκούσης παναγίας αχράντου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας.

Τούτο δε γέγονε κατά τους χρόνους Ηρακλείου του Βασιλέως, ότε Χοσρόης ο των Περσών βασιλεύς Σάρβαρον τον αυτού στρατηλάτην μετά δυνάμεως βαρείας κατά της θεοφύλακτου ταύτης πόλεως εξέπεμψεν ος πάσαν την Ανατολήν ληϊσάμενος τον εν Χαλκήδόνι πορθμόν κατέλαβε, προσδοκών και την εν πόλεσι μεγίσιην ελεΐν.

Ταύτα ιδών Ηράκλειος δια του Ευξείνου Πόντου τη Περσίδι κατέλαβε, πλείονα εν αύτη εργασάμενος η ων ο Πέρσαι των Ρωμαίων γήν διερχόμενοι, τους υιούς αυτού ενταύθα καταλιπών μετά του Σεργίου Πατριάρχου και Βώνου του θαυμάσιου.

Χαγάνος δε ο των Αβάρων ηγούμενος και αυτός μεν των ομόρων εθνών παραλαβών πλήθος δια γης και θαλάσσης και αυτός την Κωνσταντινούπολιν προσέβαλεν ώστε εξ ανατολών δε τους Σκύθας, και αυτήν πάντοθεν περιληφθείσα ν είτα τα εαυτών ποιούντες ελεΐν ήλπιζαν πόλιν τω σταυρώ και τοις πάθεσι Χριστού σεμνυνομένην και τη Θεοτόκω υπ’ αυτού δώρον δεδομένην.

Πάσα ούν ελέπολιν και τειχομαχίαν την μεν δρώντες, την δε μελετώντες βαρβαρικώτεροι γενναίως ήσαν ανθιστάμενοι. Βώνος δε τούτους ην ο προς μάχην διεγείρων και πολύς φόνος εξ εκατέρου μέρους εγένετο. Ούτως ούν τρις και τετράκις συμβαλόντες και τη της Θεοτόκου συμμαχία, άπρακτοι διαμείναντες εις θυμόν διεγείρονται μέγιστον. Όθεν τούτο οι την πόλιν οικούντες διαγνόντες, πρεσβείας προς Χαγάνον στέλλουσι μετά χρημάτων συχνών ειρηνικά γενέσθαι σπονδάς έξαιτούμενοι· ο δε φιλάργυρος την γνώμην και τον τρόπον ων, τα μεν χρήματα έλαβε, τους δε πρέσβεις άπρακτους απέστειλε, “αύριον, φήσας, την πόλιν υμών ως νοσσιάν τη χειρί μου καταλήψομαι και πάντας μονοχίτωνας εξελθείν εάσως πλεΐον γαρ τούτου ου φιλανθρωπεύσομαι προς υμάς”, πολλά πρότερον κατά Χριστού του Θεού ημών και της Αυτόν τεκούσης βλασφημήσας.

Ταύτα οι την πόλιν οικούντες άκούσαντες και όσον Ιερατικόν, όσον τε λαϊκόν και συγκλητικόν εις τους θείους ναούς ελιτάνευον, τας χείρας εις ουρανούς αίροντες και “Κύριε εξ αγίου κατοικητηρίου”, λέγοντες, “έπιδε επί τω μιαρώ Χαγάνω και επί πάσι τοις υπ’ αυτού τολμωμένοις και κατάβαλε αυτό, ο υπερασπιστής ημών, Όπως μη είπη, που εστίν ο Θεός αυτών”, και οι μεν ηΰχοντο κλαίοντες, οι δε δια τε γης και θαλάσσης εν μια έγνων συρρηγνύειν τον πόλεμον ο δε υπ’ αυτών βλασφημούμενος Κύριος, τη πρεσβεία της Αυτόν τεκούσης, ανέμους σφοδρούς και στροβίλους τη θαλασσή εκπέμψας και πάσαν διαταράξας, αύτανδρα τα σκυθικά πλοία τη θαλασσή παρέπεμψεν ενθείς δε και τοις εν πόλει θάρσος, όσον τούτοις δέος κατά των βλάσφημων εξέπεμψεν εις τους βαρβάρους δε τοσούτον φόνον ειργάσαντο, όσον ουδέ αριθμήσαί τις δύναται.

Ταύτα ουδέ τους Πέρσας έλαβεν ούτω πραχθέντα, οι χείρα – ως λόγος – επί στόματος θέντες υπέστρεψαν άπρακτοι· ο δε Ιεράρχης και άπαν της εκκλησίας το πλήρωμα συν δάκρυσιν επινίκια ήδον και χαριστήρια. “Η δεξιά σου, Κύριε, δεδόξασται εν ισχύι η δεξιά σου χειρ, Κύριε, έθραυσεν εχθρούς και τω πλήθει της δόξης σου συνέτριψας τους υπεναντίους· πάντα τα έθνη εκύκλωσαν ημάς και τω ονόματι σου, Κύριε, ημυνάμεθα ταύτα”.

Ούτως η Παναγία και Υπεράμωμος Θεοτόκος, η των Χριστιανών αντίληψις, περί ημάς την ισχύν αυτής απεδείξατο και την μεγάλην και παράδοξον σωτηρίαν ταύτην ημίν εδωρήσατο.

Δια ταύτα την παρούσαν ανάμνησιν ετησίως πανηγυρίζομεν εν τω σεβασμίω αυτής οίκω, τω όντι εν Βλαχέρναις.

Απόδοση στην νεοελληνική γλώσσα:

Την ίδια αυτή ημέρα (7 Αυγούστου) τιμούμε τη μνήμη της πέρα από κάθε λογική και κάθε ελπίδα πλήρους βοήθειας που μας δόθηκε από τον Χριστό, τον αληθινό Θεό μας, ενάντια στους άθεους εχθρούς που μας περικύκλωσαν από ξηρά και θάλασσα, με τη μεσιτεία της σωτηρίας της θεοφύλακτης αυτής και βασιλίδος πόλεως, της Παναγίας, άχραντης Δέσποινάς μας Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας, η οποία Τον γέννησε άμωμα.

Αυτό συνέβη κατά την εποχή του βασιλιά Ηρακλείου, όταν ο Χοσρόης, ο βασιλιάς των Περσών, έστειλε τον στρατηγό του Σάρβαρο με βαριά δύναμη εναντίον της θεοφύλακτης αυτής πόλεως. Ο Σάρβαρος λεηλάτησε όλη την Ανατολή και κατέλαβε το στενό στη Χαλκηδόνα, περιμένοντας να κυριεύσει και τη μεγάλη πόλη.

Βλέποντας αυτά, ο Ηράκλειος πέρασε στη χώρα των Περσών μέσω του Ευξείνου Πόντου, πετυχαίνοντας περισσότερα εκεί από ό,τι οι Πέρσες που είχαν διασχίσει τη ρωμαϊκή γη. Άφησε εκεί τους γιους του μαζί με τον Πατριάρχη Σέργιο και τον Βώνο τον θαυμάσιο.

Ο Χαγάνος, ο αρχηγός των Αβάρων, αφού συγκέντρωσε πλήθος από τα γειτονικά έθνη, επιτέθηκε στην Κωνσταντινούπολη μέσω ξηράς και θαλάσσης. Από την ανατολή ήρθαν οι Σκύθες και η πόλη περικυκλώθηκε από παντού, ελπίζοντας να την κυριεύσουν, αν και η πόλη αυτή καυχιέται για τον σταυρό και τα πάθη του Χριστού και έχει δοθεί ως δώρο από Αυτόν στη Θεοτόκο.

Όλη η πολιορκία και οι επιθέσεις στα τείχη ήταν φρικτές, αλλά οι κάτοικοι γενναία αντιστάθηκαν. Ο Βώνος τους ενθάρρυνε στη μάχη, και υπήρξαν πολλές απώλειες και από τις δύο πλευρές. Έτσι, αφού επιτέθηκαν τρεις και τέσσερις φορές, και παρέμειναν άπρακτοι χάρη στη συμμαχία της Θεοτόκου, οργίστηκαν περισσότερο. Οι κάτοικοι της πόλης αντιλαμβανόμενοι την κατάσταση, έστειλαν πρεσβείες προς τον Χαγάνο, ζητώντας ειρήνη με πολλά χρήματα. Αλλά εκείνος, φιλάργυρος στην καρδιά και στον τρόπο του, πήρε τα χρήματα και έστειλε πίσω τους πρεσβευτές χωρίς καμία συμφωνία, λέγοντας: "Αύριο θα καταλάβω την πόλη σας με το χέρι μου όπως το φωλιά ενός πουλιού, και θα σας αφήσω να βγείτε μόνο με τον χιτώνα σας, γιατί δεν θα δείξω άλλη φιλανθρωπία προς εσάς", αφού είχε προηγουμένως βλασφημήσει τον Χριστό, τον Θεό μας, και την Παναγία που Τον γέννησε.

Αυτά ακούγοντας οι κάτοικοι της πόλης, ιερείς και λαϊκοί, συγκλήθηκαν στους ιερούς ναούς, υψώνοντας τα χέρια τους προς τον ουρανό και λέγοντας: "Κύριε, από την άγια κατοικία Σου, δες τον ακάθαρτο Χαγάνο και όλα όσα τολμά να πράξει, και καταβάλε τον, Εσύ που είσαι ο υπερασπιστής μας, ώστε να μην πουν: 'Που είναι ο Θεός τους;'".

Προσεύχονταν κλαίγοντας, ενώ άλλοι πολεμούσαν στη ξηρά και στη θάλασσα, όταν ο Κύριος, ο οποίος είχε βλασφημηθεί από αυτούς, στέλνοντας ανέμους και θύελλες στη θάλασσα, κατέστρεψε τα σκυθικά πλοία και προκάλεσε θάρρος στους πολιορκημένους και φόβο στους βάρβαρους, που προκάλεσαν έναν τέτοιο φόνο που δεν μπορεί να μετρηθεί.

Αυτό έγινε χωρίς να επιτευχθεί τίποτα από τους Πέρσες, οι οποίοι, βάζοντας το χέρι στο στόμα, υποχώρησαν άπρακτοι. Ο Ιεράρχης και ολόκληρο το πλήρωμα της εκκλησίας με δάκρυα τραγούδησαν ύμνους νίκης και ευχαριστηρίους: "Η δεξιά σου, Κύριε, δοξάστηκε με δύναμη, η δεξιά σου, Κύριε, έθραυσε τους εχθρούς και με το πλήθος της δόξας σου συνέτριψες τους αντιπάλους. Όλα τα έθνη μας περικύκλωσαν και στο όνομά σου, Κύριε, τα αποκρούσαμε".

Έτσι, η Παναγία και Αειπάρθενος Θεοτόκος, η προστάτις των Χριστιανών, έδειξε τη δύναμή της για εμάς και μας έδωσε αυτή τη μεγάλη και θαυμαστή σωτηρία.

Για αυτό τιμούμε ετήσια αυτή την ανάμνηση στον σεβαστό της ναό, που βρίσκεται στις Βλαχέρνες.